Witam w kolejnej części wyjaśniania tajemnic oznaczeń zapisu nutowego :)
Dziś dowiemy się co to jest „dynamika”, jak ją oznaczyć w zapisie, oraz o sposobie, dzięki któremu unikniemy dodawania linii powyżej i poniżej pięciolinii.
„Dynamika” - określenie wszystkich zjawisk związanych z głośnością dźwięków i jej zmianami w utworze.
Dynamikę w utworze oznaczamy za pomocą liter lub symboli.
I tak możemy spotkać się z oznaczeniem „p” (piano) czyli cicho lub „f” (forte) czyli głośno:
Spotkamy się także z oznaczeniem „płynnej” zmiany głośności - „crescendo” czyli coraz głośniej:
a także „diminuendo” czyli coraz ciszej:
Można zastosować wszystkie znaki jednocześnie:
Oznaczenia w powyższym przykładzie informują nas, że zaczynamy cicho, od drugiej części pierwszego taktu gramy coraz głośniej, w drugim takcie pierwsze dwie nuty gramy głośno, a od drugiej części gramy coraz ciszej.
Pomiędzy „piano” a „forte” możemy jeszcze spotkać:
- „ff” - „fortissimo” - bardzo głośno
- „mf” - „mezzoforte” - pomiędzy „forte” a „piano”
- „mp” - mezzopiano” - nieco ciszej niż „mezzoforte”
- „pp” - „pianissimo” - bardzo cicho
Rzadko, ale również można spotkać:
- „ppp” - „pianissimo possibile” - możliwie najciszej
- „fff” - „fortissimo possibile” - możliwie najgłośniej.
A teraz poznamy sposób na uniknięcie dodatkowych linii poza pięciolinią, które musielibyśmy dopisywać chcąc zapisać bardzo wysokie lub bardzo niskie dźwięki.
Przenośnik oktawowy (all ottava) przenosi wszystkie dźwięki o „oktawę” wyżej (jeśli jest nad nutami) lub oktawę niżej (jeśli jest pod nutami) i wówczas taki fragment wykonujemy oktawę wyżej lub niżej niż wynika to z zapisu.
Przy okazji wyjaśniam - „oktawa” to z włoskiego odległość 8 dźwięków, np. c1 – c2.
Poniższa ilustracja pokazuje, jak wyglądałby zapis wysokich dźwięków bez przenośnika oktawowego:
oraz z przenośnikiem oktawowym:
Widzimy teraz, że dzięki przenośnikowi oktawowemu wszystkie niemal nuty mieszczą się na pięciolinii, chociaż w praktyce gramy dźwięki na wysokości zapisu bez przenośnika.
Linia przenośnika może być przerywana lub ciągła i nie zmienia to zasady jego działania.
Jak wcześniej wspomniałem, przenośnik oktawowy zapisany pod nutami działa odwrotnie – wszystkie dźwięki gramy wtedy oktawę niżej niż wskazuje zapis. Najczęściej stosuje się to w kluczu basowym:
Tyle ciekawostek na dziś.
Do zobaczenia w kolejnej części!
Sebastian Thiel
